Saturday, November 6, 2010

Г.ЭРДЭНЭБИЛЭГ: БИ ШИРҮҮН ДОГШИН ХҮН БИШ ШҮҮ ДЭЭ

Ширүүн харц, бадриун бие нь түүнийг хурц араншин, догшин авиртай гэсэн бодол өөрийн эрхгүй төрүүлдэг. Бас болоогүй баргил хоолой нь хүч нэмнэ. Хүмүүсийн төөрөгдлийг батлах гэсэн мэт “Би чамд хайртай 2”-ын Хангай, “Татар ажиллагаа” киноны Тулга гээд дэлгэцийн бүтээлд амлан авсан дүрүүд нь ч догшин, хурц араншинтай. Нэвт ширтэх харцных нь цаана ямар бодол нуугдаж буйг сонирхохоор түүнтэй уулзах цаг товлолоо.
Бид Соёлын төв өргөөнөө байрлах “Инээмсэглэл fm”-д уулзсан юм. Тэрбээр киноныхоо сурталчилгааны бичлэгийг хийлгэх гэж байгаа нь энэ аж.

-Намайг залгах үед “Тавантолгойд байна” гэсэн. Ямар ажлаар явсан юм бэ?
-Хотоос 50 орчим км-ын зайтай байдаг цэргийн ангид очиж буудлага хийсэн юм.
-Та буудлагын спортоор хичээллэдэг юм уу?
-Үгүй ээ. Кинонд ашиглахаар тус ангиас буу зэвсэг авч хэрэглэсэн юм. Биднийг очсоны маргааш бэлтгэлд гарах байсан юм билээ. Тэгээд л тус цэргийн ангийн залуус буудлага хийгээч гэж урьсан юм л даа.
-Ойрд ажил ихтэй байна уу?
-Багагүй л байна. Киноны ажил дууссаны дараа манай театрын өвөл цагийн үзвэрийн нээлт боллоо. Ирэх онд тохиох театрынхаа 80 жилийн ойг угтаж урын сан дахь түүхэн жүжгүүдээр нээлтээ хийж, дууслаа. Энэ сард Краснагоровын жүжгүүдийг дахин тоглох гэж байгаа. Миний хувьд “Атга нөж” жүжгийн Зүчи, “Саран хөхөө”-гийн Номунбаясгалан буюу Саранхөхөө , “Сарны цагаан цус” жүжгийн Халгуй нэртэй ханхүү, “Тамгагүй төр”-ийн олны хэсэгт тоглолоо.
-Театрын ажлаас өөр уран бүтээл хийж байна уу?
-Одоогоор өөр зүйл хийгээгүй байна.
-Намайг залгах бүрт л завгүй, ажил ихтэй байна гэсэн шүү дээ. Тэгсэн атлаа буудлага хийхээр хөдөө яваад л… Харин ч завтай байсан юм биш үү?
-Арай гэж өөртөө чөлөө олгоод салхинд гарчихаад иртэл хүн болгон л загнаад байх юм. Үнэндээ энэ жил ажлын ачаалал их байсан болохоор ядарч байна. Долоо хоногийн чөлөө авч жаахан амрахсан гэж бодоод л явна. Зунжин киноны зураг авахуулаад хонож, өнжин явсан. Түүнийгээ дуусмагц аялан тоглолтоор орон нутгаар яваад ирлээ. Аяны тоосоо гүвж амжаагүй байхад театрын нээлт болоод л… Ачаалал ихтэй байна шүү дээ.
-Гэхдээ шинэ бүтээл биш, уран сан дахь түүхэн жүжгүүдээ дахин тоглосон болохоор ганц хоёр удаа сургуулилалт хийгээд л болчихдоггүй юм уу?
-Дөрөв таван жилийн өмнө тайзаа тавигдаж байсан жүжгүүд болохоор яг л шинэ жүжиг тоглох гэж байгаа юм шиг сургуулилалт хийх шаардлагатай болдог юм. Жүжиг гэдэг зөвхөн жүжигчид найруулагчид биш гэрэлтүүлэгч, тайзны ажилтан гээд л олон хүний хүч хөдөлмөр шингэдэг. Дөрвөн жилийн өмнө тоглож байсан жүжгийнхээ үгийг жүжигчид мартчихсан байхад гэрэлтүүлгийнхэн бүр ч төсөөрчихсөн байгаа. Тиймээс дахин дахин сургуулилахаас өөр аргагүй болдог.
-Яагаад жүжигчин болсон юм бэ?
-Би уг нь дүрслэх урлагийн дээд сургуульд орох бодолтой байсан юм. Гэтэл зургийн ангийн элсэлтийн шалгалт болохын өмнө СУИС-ийн кино, драммын ангийн шалгалт товлогдсон байсан. Тэгээд л юу ч гэсэн өгөөд үзье гэж бодоод шалгуултал тэнцчихсэн. Тэгээд л жүжигчин болсон доо.
-Тэгээд дүрслэх урлагийн сургуульдаа шалгалт өгсөн үү?
-Өгөөгүй ээ.
-Зургаа бүр орхисон хэрэг үү?
-Би ч ямар мэргэжлийн зураач биш. Зүгээр л жаахан сонирхдог юм.
-Та өөрийнхөө зан араншинг тодорхойлж байв уу?
-Оюутан байхдаа нэг асуулгад хариулахад сангвиник зан төлөвтэй гэж гарч байсан. Одоо ямар болж өөрчлөгдсөнийг сайн мэдэхгүй байна.

Сэтгэл судлалын сурах бичгээс харвал “Сангвиник зан төлөвтэй хүмүүс сэргэлэн, юм юмыг сонирхдог, орчиндоо хандах хандлага нь идэвхитэй, хэнэггүй занд дургуй, сэтгэл санаагаар унах, бачимдан бухимдах нь ховор, зөрчил мөргөлдөөнд оролцох боловч больж няцах нь түргэн, дутагдлаа ил тод ярьж, шүүмжлэлийг хүлээж авч чаддаг. Нөхөрлөлд хариуцлагатай хандах ба ойр орчныхоо хүмүүсийг хөгжөөх нь цөөнгүй” гэсэн байх юм. Үнэхээр ч түүний сурталчилгааны бичлэг хийлгэж байгаагаас харахад бусдыг уриалан, ажлаа хурдан, чанартай гүйцэтгэхийг эрмэлздэгийг нь анзаарч болохуйц.
Тэднийг банк дээрэмдэх ажиллагаагаа нийслэл хот даяар зарлахад бэлэн болсных нь дараа бид машинд нь яриагаа үргэлжлүүллээ.

-Та хэр ууртай вэ?
-Уурлах үедээ уурладаг ч бухимдсан үедээ бусад руу үсчиж, уураа гаргаад байдаг хүмүүсийн нэг биш. Уг нь харьцангуй тайван хүн боловч зарим үед орчин маань бухимдахаас аргагүй байдалд оруулчих юм.

Биднийг ийн ярилцаж байх зуур нэгэн замын цагдаа уулзварт тээврийн хэрэгсэл зогсоож, хөдөлгөөн хааж, түжгрэл үүсгэсэн хэрнээ Эбиг “Урагшлаач” хэмээн уцаарлалаа.

-Энэ мэтчилэн л бухимдах шалтгаан гараад ирэх юм байна шүү дээ. Түүнээс биш ч уурлахыг урьтал болгодоггүй.
-Таныг ширүүн харц, баргил хоолойтой болохоор хүмүүс ихэвчлэн догшин, хурц араншинтай гэж боддог. Би ч бас тэгж л дүгнэдэг байлаа.
-Хүмүүс дандаа л тэгж ярих юм. Уг нь би ширүүн, догшин хүн биш шүү дээ. Миний харц тийм ширүүн байна уу?
-Зурагт тэгж л гарсан байдаг.
-Ялангуяа “Би чамд хайртай 2” киноны Хангайгийн дүрд тоглосноос хойш хүмүүс тэгж ярьдаг болсон. Жүжигчин хүн гэдэг өөрийгөө эвдэж, огт өөр хүний дүрд тоглож байж л мэргэжлийн ур чадвараа гаргадаг. Түүнээс биш тайзан дээр, эсвэл дэлгэцнээ өнөөх л Эрдэнэбилэг хувцсаа сольчихоод явж байвал утгагүй биз дээ. Киноны санаа, тухайн дүрийнхээ зорилгод нийцүүлж өөрийгөө эвдэх шаардлагатай байдаг юм.
-Ер нь бүтээж байсан дүрүүдээс чинь аль нь жүжигчин Эрдэнэбилэгтэй илүү адилхан бэ. Тулгаагийн шийдэмгий зан танд бий юү?
-Ажиглаад байхад хүмүүс их буруу ойлголттой байдаг. Манай дүү нар хүртэл “Та Хангайтай юугаараа адилхан бэ” гээд л асуугаад байдаг юм. Миний хувьд өөрөөсөө аль болох хол, огт өөр араншинтай хүний дүрд тоглохыг илүүд үздэг. Тиймээс надтай адилхан дүр бараг байхгүй гэж ойлгож болно.
Би Тулгаа шиг тийм шийдэмгий хүн биш. Шийрэгнэх үе бишгүй л гардаг. Бүх асуудалд Тулгаа шиг хандвал нэг бол шоронд ороод, нэг бол мундаг том хүн болох байх. Америкийн визаны эрх авахаар есөн удаа ярилцлаганд ороод хар тамга даруулж байсан, юунаас ч буцдаггүй эр. Тулгаагийн дүр бол ерөөсөө л тэр. “Юунаасаа айгаад байгаа юм бэ” гээд л бусдыгаа уриалан дууддаг шүү дээ.
-Таны туйлын зорилго юу вэ?
-Сайн жүжигчин болох. Монголын зах зээл их жижигхэн юм даа. Түүнээс биш өөр ямар ч салбар, ажилд оролцолгүй, олон зүйл рүү үсчилгүй зөвхөн жүжигчин тэр дундаа тайзны урлагтаа л туршлагажиж, чадварлаг уран бүтээлч болохыг хүсдэг.
-Ямар дутагдалтай вэ?
-Зөндөө дутагдал бий. Хайнгадуу байж магадгүй.
-Баримталдаг зарчим бий юү?
-Үнэнч, амласан л бол түүндээ заавал хүрдэг. Зарчим гэхээсээ м иний араншингийн онцлог гэх байх.
-Аав, ээж хоёрынхоо хэнтэй нь илүү адилхан бэ?
-Зан чанарын хувьд ч, гадаад байдлын тухайд ч ээжтэйгээ илүү адилхан гэж хүмүүс ярьдаг. Ээж минь цэргийн байгууллагат олон жил ажилласан хүн.
-“Гэгээн муза”-гаас хоёр ч удаа шагнал хүртэж, өнгөрсөн жил БСШУЯ-наас оны шилдэг уран бүтээлчдэд олгодог “Мөнгөн мод”-ын эзэн болсон. Залуу хүний хувьд үеийнхнийгээ бодвол чамлахааргүй амжилттай яваа нэгэн. Юу таныг ийм амжилтад хүргэв?
-Амжилттай яваа ч гэж дээ. Ер нь ямар ч хүн амжилтад хүрэхийн төлөө л зүтгэдэг. Ялангуяа урлагийн салбар бол биднээс хөдөлмөрч, цаг нартай уралдан ажиллахыг шаарддаг. Бүх зүйл нь үзэгчдийн өмнө ил, тэднээр шүүлгэдэг тул шүүлт хатуу бөгөөд шударга. Тиймээс энэ салбарт хэн түрүүлж юм хийсэн, хэн түрүүлж сэтгэсэн нь л амжилтад хүрдэг.
-Гэр бүлээ танилцуулаач.
-Эхнэртэй.
-Хүүхэдтэй юу?
-Байхгүй ээ. Би ер нь хувийн амьдралаа бусдад дэлгэх дургүй. Миний хүүхэдтэй байна уу, үгүй юу, эхнэртэйгээ танилцаад хэдэн жил болж байгаа нь үзэгчдэд сонин биш шүү дээ. Уран бүтээлээ чанартай хийж байгаа эсэх нь л чухал. Би угаасаа шар мэдээ ч уншдаггүй. Тийм зүйлээс хол хөндий хүн.
-Та их сандруу юм аа даа. Яарч, адгаад л асуултанд минь ч товчхон хариулах юм.
-Тийм байна уу? (инээв) Сандруудаа л биш л дээ. Цаг нартай уралдаж ажлаа амжуулдаг болохоор өөрийн эрхгүй ийм болчих юм. Би түрүүн хэлж байсан шүү дээ. Урлаг бол бусдаас өрсөж л амжуулж байж амжилт олдог салбар.
-Та хэр шартай вэ?
-Шартай үедээ шартай.
-Хийж байгаа ажил санасанд хүрэхгүй байвал шаралхаад заавал ард нь гарна гэж зүтгэсээр амжилтад хүрдэг хүн цөөнгүй байдаг. Харин та яаж бэрхшээлээ давдаг вэ?
-Эргэцүүлэн бодно. Дүрээ сэтгэлд хүртэл гаргаж чадахгүй байгаа үедээ юунд алдаад байна вэ гэдгээ эргэцүүлэн боддог. Залуус бие хаа, царай зүс сайтай бол олны танил болчихдог амархан мэргэжил гэж боддог шиг байгаа юм. Гэтэл махаа идэж, маяагаа зулгааж байж арай гэж ганц дүрд толгодог шүү дээ. Дүр гэж хэлэхэд ч ахадна. Би гэхэд л одоо ч ямар нэгэн дүр амилуулж чадаагүй л явна.


…Дэггүйхэн үерхсэн дөрвөн найз ангийн андууд
Дүрсгүйхэн багын минь алтан үеүд…
…Москвагийн бороо зүүдэнд гунигтай шивэрнэ… гээд л “Харанга” хамтлагийн дуунууд түүний машинд намуухан эгшиглэнэ. Тэр яг л энэ дуунуудын хөг аялгуу шиг эгэл атлаа сэтгэлд дотно нэгэн.

No comments:

Post a Comment