Бүсгүйчүүдийн гоё сайхан харагдах гэсэн хүслээс үүдэлтэй нүүр будах урлаг дэлхий нийтийн анхаарлыг татдаг болтлоо хөгжөөд байна. Үүний нэг жишээ нь “Эмми”, “Алтан бөмбөрцөг” зэрэг нэр хүндтэй наадмуудад нүүр будалтын төрөлд шагнал олгодог болсон явдал.
Хэдэн мянганы түүхтэй нүүр будалтын урлаг Монголд хөгжөөд арваад жилийн нүүр үзэж байна. Үсчин гоо заслын мэргэжлийн холбоо байгуулагдсанаар монголчууд 2006 оноос Дэлхийн үсчин, гоо засалчдын аварга шалгаруулах тэмцээнд оролцох эрхтэй болсон байдаг. Хоёр жилд нэг удаа зохиогддог эл тэмцээн арваннэгдүгээр сарын 6-8-нд Францад болох гэж байгаа бөгөөд манай үсчин гоо сайханчид хоёр дахь удаагаа оролцохоор бэлтгэлдээ хэдийнэ гарчээ. Эрэгтэй, болон эмэгтэй үс засалт, боди арт, нүүр будалт, хуримын будалт гэсэн төрөлд нийт арваад мэргэжилтнээ сойж байгаа Үсчин гоо заслын мэргэжлийн холбооны удирдлага ОХУ-аас хоёр дасгалжуулагч урьж, заавар зөвлөгөө авч байгаа аж. Тэдний нэг болох Европ болон ОХУ-ын аварга гоо сайханч Григорьянц Карина Эдуардовнатай уулзаж ярилцлаа.
Чулуун зэвсгийн үеэс үүсэлтэй нүүр будалт
-Та дасгалжуулагчаар ажиллаад хэр удаж байна вэ. Монголоос бусад орны үсчин гоо засалчдад зөвлөгөө өгч, дасгалжуулж байв уу?
-Нүүр будалтын дасгалжуулагчаар ажиллаад арван жил болж байна. ОХУ-ын харьяанд байсан бүхий л орны гоо сайханчдад зөвлөгөө өгч байсан. Харин Азийн орны мэргэжилтнүүдийг дасгалжуулж байсан удаагүй. Энэ анхных нь.
-Нүүр будах урлаг хэдийнээс үүсэлтэй юм бэ?
-Одоогоор нарийвчлан тооцоолсон зүйл байдаггүй ч, чулуун зэвсгийн үеэс үүсэлтэй хэмээн түүхчид үздэг. Зэрлэг хүмүүс ан авд явахдаа нүүрээ хар өнгөөр буддаг байсан гэдэг шүү дээ. Тэндээс л нүүр будалтыг үүсэлтэй гэж ойлгож болно. Удалгүй язгууртан хатагтай нар нүүрний өөгөө дарах гэж нүүрээ буддаг байсан нь он цаг улирах тусам энгийн хэрэглээ болсон хэрэг.
Харин урлаг болон хөгжсөн нь дэлхийн улс үндэстэн бүрт өөр өөр. Японд гэхэд л ший янгуу тоглодог үеэс нүүр будалтыг урлаг болон хөгжсөн гэдэг. Манай оронд бол 30 жилийн өмнөөс л бие даасан салбар болсон гэдэг. Тэгэхээр харьцангуй эртний урлаг байгаа биз. Гэхдээ сүүлийн үед эрчимтэй хөгжиж дэлхий нийтийн анхаарлыг татдаг болоод байна. Цаашдаа ч улам хөгжих чиг хандлагатай байгаа.
-Харин Монголд харьцангуй залуу салбарт тооцогдоно. Манай нүүр будалтын мэргэжилтнүүдийн ур чадвар ямар байна вэ?
-Саяхнаас хөгжиж эхэлсэн урлаг гэхэд харьцангуй сайн байна. ОХУ-ын үсчин гоо, засалчидтай харьцуулахад техникийн хувьд хоцорсон шиг санагдлаа. Энэ нь 2008 онд АНУ-д болсон дэлхийн аваргад оролцож чадаагүйтэй шууд холбоотой. Мэргэжилтнүүд нь тэмцээн уралдаанд оролцох тусам туршлагажиж, чангардгаараа үсчин, гоо сайхны салбар нэлээд онцлогтой. Учир нь жил бүр үс засалт болон нүүр будалт, гоо сайхны техник, тэр ч байтугай будалтын өнгө хүртэл моод дагаж, тухайн үедээ өөрчлөгддөг.
Танай гоо сайханчдын хувьд ур чадвар сайтайгаас гадна тун санаачлагатай юм. Тиймээс тав хоногийн хугацаанд бэлтгэл хийхэд надад ямар ч хүндрэл гарсангүй. Гол нь төрийн дэмжлэг үгүйлэгдэж байх шиг байна. 2008 оны Дэлхийн аваргад виз гараагүйн улмаас оролцож чадаагүй гэсэн.
-Танай улсад үсчин, гоо сайхны салбарт хэр төр засаг хэр анхаарал хандуулдаг вэ?
-Их анхаардаг шүү. Олон улсын тэмцээн уралдаанд оролцож, амжилт гаргана гэдэг эх орноо сурталчилж, ямар хөгжилтэй гэдгээ харуулах бас нэгэн боломж болдог учраас биднийг гаднын орнуудад тэмцээн, уралдаанд оролцох үед бүхий л асуудлыг төрөөс хариуцдаг. Европын орнуудад сургалтад сууж мэргэжил дээшлүүлэхэд ч тусалж дэмждэг. Түүгээр барахгүй биднийг Засгийн газрын ордонд гоо сайхны шоу зохион байгуулах эрхтэй байдаг.
Хөгжингүй орнуудад үсчин, гоо сайханчдыг нийгмийн сор хэмээн ойлгодог
-Монголчууд нүүр будалтын урлагийн тухай ойлголт муутай. Ер нь нүүр будалтын урлаг хэр ач холбогдолтой вэ?
-Төр засаг дэмждэггүйгээс гадна Монголын гоо сайханчдад энэ урлагийг сурталчлах менежментийн ажил чухал шаардлагатай юм шиг санагдсан. Монголчууд нүүр будалтын урлагийн тухай ойлголт багатай байдаг нь үүнтэй холбоотой биз. Манай оронд бол гоо сайханчид томоохон салонуудад ажиллаж, оддод үйлчлэн, түүнээсээ олсон орлогоороо бэлтгэлээ ханган тэмцээн уралдаанд оролцдог арга түгээмэл. Харин сурталчилгааны хувьд голчлон гоо сайхны шоу зохион байгуулах замаар иргэдэд энэ урлагийн онцлог, давуу талыг мэдрүүлдэг. Ингэхдээ дэлхийд нэр хүндтэй брэнд хувцас худалддаг дэлгүүрүүдтэй хамтарч ажиллах санал тавихад тэд дуртайяа зөвшөөрдөг. Энэ мэтчилэн санхүүгийн бэрхшээлээ шийдэх гарц олон байдаг.
Дэлхий даяар энэ салбарт ихэд анхаарал хандуулах болсон өнөө цагт үсчин, гоо сайхны салбараа хөгжүүлэх нь багагүй ач холбогдолтой. Энэ урлаг хэдий чинээ хөгжиж, дэлхийн нэр хүндтэй тэмцээнүүдэд амжилт гаргана тэр хэрээр Монгол орны хөгжил ямар түвшинд явааг хөгжингүй орнуудад харуулж, өөрийн улсын зүг анхаарлыг нь татах боломжтой болно. Тэгээд ч нүүр будалт урлагийн бусад салбартай салшгүй холбоотой. Тайз болон дэлгэц, дуу хөгжим гээд ер нь урлагийн бүхий л салбарын хөгжилд нүүр будалт нөлөөлдөг.
-Тэгэхээр нүүр будалт үсрэнгүй хөгжиж чадвал тайз, дэлгэцийн урлаг дагаад нэг шат ахина гэсэн үг үү?
-Тэгэлгүй яах вэ. Киноны нүүр хувиргалт тухайн бүтээлийг үзэгчдэд хүрэхэд нөлөөлдөг шүү дээ. Түүний адил хамтлаг дуучдын тоглолт, тайзны урлагт ч нүүр будалтыг ашигладаг.
-Хөгжингүй орнуудад үсчин, гоо сайханчийн мэргэжил хэр нэр хүндтэй байдаг вэ?
-Үсчин, гоо сайханчид гэдэг энгийн хүмүүс биш. Тэднийг хөгжингүй орнуудад мастер хэмээн үнэлдэг. Тэр хэрээр цалин хөлс, энэ салбарын хүмүүст хандах нийтийн хандлага өөр байдаг.
Бусад орнуудад эмч, сонгодог урлагийнхныг өндөр үнэлдэг шиг, Европт ялангуяа манай улсад бол үсчин, гоо сайханч гэдэг нийгмийнхээ сор болсон хүмүүс гэж ойлгодог.
No comments:
Post a Comment