Бид хоцрогдсон улс биш

“Америкт нээлтээ хийсэн даруйдаа л Iphone 4G Монголын хилийн дээс алхсан. Аа гэхдээ аналоги нь гарахгүй хагас жил болсон” хэмээн та үгүйсгэх гэж байна уу. Тэгвэл түр азна. Би ганцхан ишлэлээр Монгол соёлын хоцрогдолд орсон улс биш гэдгийг баталъя. “Microsoft” компанийн Windows C++ програм хангамжийн тестинг хэлтсийн дарга Л.Бат-Өлзий: Мэдээллийн технологийн хөгжлөөр Монгол улс хоцрогдохгүй байгаа гэдгийг долоон жилийн дараа эх орондоо ирснийхээ дараа мэдэрлээ. Саяхан нэгэн танилынхаа гар утас руу залгатал “Таны залгасан дугаарыг хэрэглэгчийн утас тэжээлээс салсан байна” гэж байна. Өнөөдөр ч барууны хөгжингүй орнуудад үүрэн телефоны операторууд нь хэрэглэгчийнхаа гар утас холбогдох боломжгүй байгаа шалтгааныг ийм дэлгэрэнгүйгээр тайлбарладаг үйлчилгээ нэвтрүүлээгүй байгаа. 


Дунд сургуульд үздэг түүхийн хичээл, танин мэдэхүйн сувгуудаар хаа нэг гарах хөдөөгийн эгэл боргил амьдралаар Монголыг төсөөлөх гадаадуудын адил эх орныхоо хөгжил дэвшилд эргэлзэгчид, уран зохиолын хичээлийн багшийн уншиж өгч байсан Д.Нацагдоржийн өнгөрөгч мянганы эхээр бичсэн “Соёлыг гайхав” өгүүллэгээр элэг нэгтнүүдээ барагцаалагчдын үзэл бодлыг үгүйсгэх олон жишээ би дурдаж чадна. Тэднээс саяхныхыг нь онцолбол IPTV.
Хэдийгээр ABC  телевизийн “World News Now” нэвтрүүлэг 1994 онд интернэтээр хэрэглэгчдэд хүрч, цахим сүлжээ телевизийг нэгтгэсэн цогц шинэ үйлчилгээний суурийг тавьсан хэмээн түүхийн хуудаснаа бичсэн байдаг ч өдгөө энэ салбарын луухгаруудын нэг болоод буй AT&T гэхэд 2006 оноос л “Өргөн зурвасын сүлжээний телевиз” буюу IPTV-ийн үйлчилгээг нэвтрүүлж эхэлсэн байдаг. Харин энэ үйлчилгээ Монголд нэвтрээд хэдийнэ нэг жил болчихож.

Яагаад заавал IPTV гэж?

Хөгжингүй улс орнуудын иргэд анхдагч хэрэгцээндээ төдийлэн санаа зовохоо больж. Тиймээс ч сүүлийн үед тэд суурин соёл иргэншлийн өвчин хэмээгддэг стрессээс ангид байх арга, тав тух гэх асуудалд анхаарал хандуулах болсон. Түүний нэг илрэл нь IPTV. Кабелийн үйлчилгээ байхад бид олон орны мэдээллийг цаг алдалгүй хүлээн авч, хүссэн зүйлээ зурагтаар үзчихээд л байдаг. Гэхдээ хүссэн үедээ зогсоож, ухрааж, хэдийнэ гараад өнгөрсөн нэвтрүүлэг, хөлбөмбөгийн тэмцээний алтан гоолуудыг дахин үзэх, гэнэтийн арга хэмжээнээс болоод үзэлгүй өнгөрөөсөн дуртай цувралаа нөхөж үзэх боломжоор хязгаарлагдмал. Хэрэв цуврал тань маргааш нь давтдаггүй, хайртай багийн чинь амжилтыг спорт нэвтрүүлгүүд тоймлон харуулахгүй бол бүр боломжгүй гэсэн үг.
Амьдрал гэнэтийн зүйлсээр дүүрэн. Яагаад ч юм бэ дуртай киноныхоо төгсгөлийг тэсэн ядан хүлээж суух өдөр амьдралын нөгөө гэнэтийн зүйлсийнх нь нэг отож байсан юм шиг л гарч ирэх тохиолдол цөөнгүй. Зарим үед бүр сонирхол татсан киноны тэр л хэсгийг үзэх оролдлого хоёр, гурван удаа ч бүтэлгүйтэх нь бий. Хүмүүсийн энэ л хэрэгцээнд тулгуурласан IPTV хүчээ авч, телевизийн технологийн шинэ ололт шуурга шиг л түгэж буйн учир тэр.
Амралтын өдрөө дуртай киногоо үзэж алжаал тайлахыг илүүд үзэгчид олон. Цахим ертөнц дэх зохиогчийн эрхийг зөрчсөн үйлдэлд хатуу хяналт тавих болсон өнөө цагт HD формат бүхий кино, нэвтрүүлэг зэрэг видео контентуудыг хүссэн үедээ ашиглаж болдог нь IPTV-ийн бас нэгэн давуу тал. Зөвхөн дүрс төдийгүй дууны хувьд ч Dolby Digital форматтай тул та гэртээ гэрийн кино театртай бол кино театрт байгаагаас ялгаагүйгээр зурагтаа үзэх боломжтой.
Өглөө гараад л замын түгжрэл, утаа гээд суурин соёл иргэншлийн өвчинд тань нэмэр хачир болох зүйлс дээр дуу, дүрсний чанар муутай сувгууд дахин бүү нэрмээс болог. Видео сан дахь бичлэг сайтай контентуудын адилаар телевизийн сувгуудыг ч нүдээ өвтгөхгүй үзэж, бүр зарим сувгуудыг гурван хэмжээст форматаар дэргэдээ байгаа юм шигээр үзэх боломжийг “Univision” танд олгож буй. Одоогоор “Fashion” телевиз гурван хэмжээст дүрслэлээр нэвтрүүлгээ цацахаар бэлтгэлээ хангачихаад өдрийн тодорхой цагуудад үзэгчдийг загварын ертөнцтэй 3D дүрслэлээр танилцуулж байгаа. Цаашид томоохон сувгууд ч энэ жимээр үзэгчдэд хүрэхээр хэдийнэ ханцуй шамлачихаж.

Яагаад заавал “Univision” гэж?

Одоогоор IPTV үйлчилгээг эрхэлж буй цорын ганц компани бол “Univision”. Тэд сүүлийн үеийн дэвшилтэт шилэн кабелийн GPON сүлжээгээр дамжуулан интернэт, суурин утас, телевизийн гурвалсан үйлчилгээг нэвтрүүлдэг. Өнгөрсөн нэг жилийн хугацаанд нийслэл хотын газар доогуур хилийн урттай тэнцэх хэмжээний (2.7 сая метр) шилэн кабель татсан өгөгдөл дамжуулах хүчин чадал өндөр тул интернэтийн хурдны хязгааргүй эрх чөлөө, өндөр нягтралтай сувгуудыг дамжуулахад ямар ч алдагдал хүлээхгүй байх чадвартайгаараа ойролцоо үйлчилгээ эрхлэгч байгууллагуудаас онцгойрч байгаа юм.
Тиймдээ ч суурин утсаараа дүрсээ харж ярих төдийгүй мессеж бичиж, дуудлага хадгалах, “Unimusic”-ийг ашиглах зэрэг гар утсанд байдаг өргөн хэрэглээний нэмэлт үйлчилгээнүүдийг ашиглах боломжтой. Кабелийн телевиз, интернэтийг зэрэг ашиглах боломжтой үйлчилгээнүүд зах зээлд шинээр нэвтэрсэн ч, IPTV-тэй адил хүссэн үедээ нэвтрүүлгүүдийг зогсоох, бичих, өмнөх өдрүүдийн кино, нэвтрүүлгийн нөхөж үзэх нэмэлт үйлчилгээг зөвхөн “Univision”-оос авах боломжтой.
Сар бүр хувьсан шинэчлэгдэх мэдээллийн технологийн шилдэг шийдлүүдийг цаг алдалгүй үйлчлүүлэгчдэдээ хүргэхийг зорилго болгон ажиллаж буй компани байгаа болохоор бид хоцрогдсон улс биш. Цаашдаа ч хөгжингүй орны хэрэглэгчдээс үл хоцрон мэдээ мэдээлэл, технологийн дэвшлийг хүлээн авах болно. Тэд амласан.
Үндэсний үйлдвэрлэлээ дэмжих өнөөх л улиг болсон уриа лоозонг дахин нэг хадъя. Угтаа эх орон нэгтнүүдээ дэмжихийг үнэ цэнийг хэдийнэ анзаарчихсан болохоор улиглал биш, урагшлал гэж хүлээн авах болсон. Тиймдээ ч үндэсний гэсэн тодотголтой үйлчилгээ нэгээр нэмэгдсэнийг алга ташин хүлээн авах биз. Монгол инженер, мэргэжилтнүүдийн хичээл зүтгэлээр гэрийн тань хойморт гэрэл гэгээ нэмэх тус компанийг онцлохын учир тэр.
Цахим сүлжээний хувьд ч утаснаас хараат бус нэг дор хэдэн ч төхөөрөмжөөр интернэтэд холбогдож болдог Wi-Fi орчныг үүсгэдгээрээ танд гэрийнхээ хаана ч тухлан ажлаа амжуулан, виртуал ертөнцтэй холбогдох боломжийг олгож буйгаараа давуу. Зохиогчийн эрхийг дээдэлж, телевизийн сувгуудыг албан ёсны зөвшөөрөлтэй нэвтрүүлж байгаа гээд тус компанийн давуу талыг дурдвал багагүй урт жагсаалт гарах тул онцлох, хэрэглэгчдийн эрэлтэд хамгийн их нийцэх давуу талуудыг л онцоллоо.
Анхдагчид харьцангуй их эрсдэл хүлээдэг. Тиймдээ ч анхдагчдад хэзээд хүмүүсийн сэтгэлд ойр байдаг биз. Нийслэл хотын дэд бүтцийн асуудалд нэмэр болж, Монгол Улс зохиогчийн эрхийг дээдэлдэг гэдгийг харуулсан, телевизийн технологийг тоон системд шилжүүлэх эхлэлийг тавьж,  энэ салбарын хөгжлийг дэлхийн жижигт хүргэсэн гээд “Univision” компанийн ололт олон байх. Долоо хэмжиж, ганц л огтолсон анхдагчид тэдний араас олон олноор төрөн гарах болтугай. Анхдагчид мандтугай.