Марион Жонс: Шоронд байхдаа хэн ч биш болсноо мэдэрсэн

Сиднейн Олимпоос таван ч медаль хүртсэн Америкийн хөнгөн атлетикч Марион Жонс 2000 оны зун спортын түүхэнд багагүй дуулиан дэгдээгээд амжсан. Тэрбээр нэгэн зэрэг таван медаль хүртсэн анхны эмэгтэй хөнгөн атлетикч болж, спорт сонирхогчид түүнийг хамгийн хурдан эмэгтэй, дэлхийн шилдэг хөнгөн атлетикчаар өргөмжилж байлаа. Харамсалтай нь энэ явдлаас долоон жилийн дараа түүний талаарх таагүй мэдээллүүд ар араасаа хөвөрсөн. Тэрбээр Сиднейн Олимпод оролцохдоо сэргээш хэрэглэдэг байснаа хүлээн зөвшөөрсөн төдийгүй, хуурамч мэдүүлэг өгдөг байсны улмаас зургаан сарын хорих ял сонсож байсан юм. 

-Зохион байгуулагчид түүхэн дэх хамгийн шударга тэмцээн болно хэмээн амлаж буй Лондоны Олимп болоход хэдхэн долоо хоног үлдсэн байна. Олимпийн алтан охин хэмээгддэг Марион Жонс шоронд хоригдсоноосоо хойш анх удаа ярилцлага студид маань зочилж байна. Тавтай морил, Марион. 
-Баярлалаа.
-Нэгэн цагт хамгийн нэр хүндтэй тамирчдын нэг байсан таны нэр өдгөө шорон гэх жигшүүртэй зүйлтэй холбогдох болсон нь танд хэцүү байна уу? Учир нь Сиднейн Олимпод салхи шиг л хурдан гүйж байхыг тань харсан миний хувьд энэ тухай сонсоход их хүнд байсан. 
-Хэцүү байна. Бурхан минь, надад төрж буй тэр таагүй сэтгэгдлийг хэрхэн үгээр илэрхийлэхээ ч мэдэхгүй байна. Суллагдсанаас хойш хэдийнэ гурван жил өнгөрсөн хэдий ч тэр тухай эргэн санах амаргүй байгаа. Ямар байсныг нь илэрхийлэх үг одоо ч олдохгүй юм. Одоогоос арван жилийн өмнө би амьдралаа ингэж эргэнэ гэж төсөөлөх ч үгүй явлаа. Тиймээс миний түүх намтрыг эргэн сөхөх бүрт надад хэцүү санагддаг. Яг л огт өөр хэн нэгний тухай ярьж байгаа мэт сэтгэгдэл төрдөг.
-Тэсэж гарахад хэцүү байсан нь лавтай. Та дэлхийн аварга, Олимпийн аваргаас гэмт хэрэгтэн болж хувирсан. Байр суурь тань ийнхүү эргэхэд хүмүүсийн хандах хандлага хэрхэн өөрчлөгдөж байна вэ? Миний бодлоор хүмүүс таны юу мэдэрч байгааг их сайн ойлгож байх шиг байсан. 
-Хүмүүс миний мэдэрснийг биеэр амсаагүй болохоор тийм ч хэцүү санагдаагүй болов уу. Миний тухай мэдээллийг зурагтаар харж, нүүр тулан уулзаж байгаа хүмүүс “Энэ хорвоо дэлхий дээр ийм юм болдог л юм байна” гэж бодож байх шиг санагдсан. Гэхдээ энэ бүхний эцэст миний хүмүүст хандаж хэлэх гэсэн хамгийн гол зүйл бол “Хэн ч алдаа гаргадаг. Харин миний алдаа олон нийтийн өмнө ил байснаараа л онцлог”. Аз болоход би их нээлттэй хүн юм.
Ойр дотнынхон, намайг мэдэх хүмүүст энэ үйл явдлын талаар ярих их хүнд байдаг. Тэдний олонх нь энэ талаар олон зүйл ярихгүйгээр “Чамд ямар хүнд байгааг мэдэж байгаа учраас зүгээр л чамайг тэвэрмээр байна” гэдэг байсан. Тэд миний ямар замыг туулж, яагаад би зовж шаналж байгааг мэддэг болохоор тэр. Гэхдээ эцэст нь би амар тайван байж чадаж байна. Өнгөрсөн хугацаанд би олон аймшигтай сонголт хийсэн.
-Хамгийн аймшигтай мөч нь хэзээ байв? 
-Хөвгүүдийн минь төрсөн өдрөөр. Тэдний минь баяр болж байхад би тэврэх нь байтугай ярих ч эрхгүй байсан. Хүмүүсийн олонх нь  медалиа хураалгаж байсан үе гэж боддог байх. Үнэндээ миний хувьд хамгийн хэцүү нь санагдаагүй. Намайг хайрлаж, дэмжиж тусалдаг, миний төлөө алга ташдаг хүмүүсийн урмыг хугалж, сэтгэлийг нь зовоож байгаа нь л хамгийн аймшигтай байсан.
-Тухайн үед хүүхдүүд тань их жаахан байсан санагдах юм. 
-Бага нь ой хүрэх гэж байсан. Том нь дөрвөн нас хүрэх гэж байсан.
-Тэд юмыг ойлгоход дэндүү жаахан байсан. Одоо тэд тухайн үед юу болсныг ойлгож байгаа юу? 
-Ойлгож амжаагүй л байна. Бид их нээлттэй харилцаатай байдаг. Би том хүүтэйгээ бүхий л чухал асуудлаа хэлэлцдэг. Гэхдээ л тэд маань одоохондоо ойлгох арай л болоогүй байна. Тэднийг энэ асуудлыг ойлгохуйц болсон үед нь тайлбарлаж ярина гэж төлөвлөж байгаа. Ер нь би хүүхдүүддээ “Хүн бүр алддаг” гэсэн зарчмаар л хүмүүжүүлдэг.
-Та хэдэн настай байхдаа анхны медалиа хүртсэн бэ? Одоо 23 медальтай байх аа? 
-Тийм ээ. Олимпын багт би анх 15 настайдаа багтаж байсан. Шилдэг болоход хүн бүр чиний тухай ярьж, олон мөнгөний хэмжээ ч эрс ихэсч, нэг ёсондоо чухал хүн болдог.
Харин шоронд байхдаа би өнөөх номер нэг Марион Жонс хэн ч биш болсноо мэдэрсэн.
-Өөрийнхөө тухай юунд суралцав? 
-Шоронд байхдаа супер од хөнгөн атлетикийн тамирчин, сайхан инээмсэглэдэг, сэтгэл татам гэдэг бүх тодотгол миний нөр их хөдөлмөрийн л хүч юм байна гэдгийг ойлгосон. Тэр бол юу ч үгүй Марион Жонсынх биш.
Өөрийнхөө хэн бэ, яагаад ийм үйлдэл хийв, цаашид юу хийх вэ гэдгээ эргэцүүлэн боддог байлаа. Тэгээд л би буруу сонголт хийсэн боловч энэ нь бүр зүйл дууссан гэсэн үг биш. Биеэ оторлон суулгүй цааш хөдөлмөрлөвөл илүү их амжилтад ч хүрч мэднэ гэдгийг ойлгосон.
-Ээж тань энэ талаар сонсоод танд уурлаж байв уу? 
-Үгүй дээ. Тэр зөвхөн дэргэд минь байж, надаа алдаа гаргахаас сэргийлж чадаагүйдээ л уурлаж байсан.
-Ээжийн тань бодлоор таны хийсэн хамгийн муу сонголт юу бол? 
-Эрчүүдийн тухайд хийсэн сонголт маань л түүнд огт таалагддаггүй.
-Та яагаад муу залууст сэтгэл татагддаг юм бэ? 
-Мэдэхгүй юм даа. Надад хүүхэд нас гэж байгаагүй. Ээж минь ганц бие ээж байсан. Аав минь хэзээ ч бидний амьдралд оролцож байгаагүй.
-Одоо аавтайгаа харилцаатай байдаг уу? 
-Үгүй ээ.
-Таны нөхөр таныг цагдаагийнханд хүргэж өгсөн. Цагдаа нар таны эд зүйлсийг хураагаад л хорьчихсон уу? 
-Тийм ээ.
-Тухайн үед юу бодогдож байв? 
-Тэр амьдралын минь хамгийн аймшигтай, хар дарсан зүүд шиг л шөнө байсан.
-Та нэг тойрог гүйснийхээ төлөө 80.000 долларын хөлс авдаг байсан байх аа? 
-Тийм ээ.
-Гэтэл өнөөдөр гэмт хэрэгтэн гэх нэр зүүчихсэн байдаг. 
-Бага байхад минь яагаад ч юм нэр маань муу муухай шалтгаанаар цаасан дээр бичигдэнэ гэсэн зөн төрдөг байсан. Тэр нь л биелчих шиг боллоо. Гэхдээ энэ бүхнийг баримт болон цаасан дээр бичигдэн үлдэхгүй байгаасай гэж би их хүсдэг.
Олны танил байна гэдэг амаргүй. Шоронд ороход хүртэл энгийн хүмүүс хоригдож байгаагаас тэс өөр. Тэнд байгаа хүн бүр намайг танина. Нисдэг тэрэг эргэлдэж, миний зургийг авах гэсэн хүмүүс бүчиж, дотны хүмүүс минь шившигтэйгээр баригдан явааг минь зурагтаар үзэж байлаа.
Шоронд өнгөрүүлсэн зургаан сар их хэцүү байсан. Гэр бүлийнхнээ л их санасан.
-Хүүхдүүд тань танай гэр бүлийнхэнтэй хамт Барбадос руу явсан уу? 
-Тийм ээ.
-“Хэрэв сэргээш хэрэглээгүй бол…” гэсэн бодол төрдөг үү? 
-Байнга төрдөг.
-Та өдгөө Олимпын аварга хэмээгдэх байж. 
-Тийм ээ. Тухайн үед жаахан байсан болохоор “Надад юу өгч байгаа юм бэ?” гэж асуух сөхөөгүй байж. Гэхдээ би энэ бүхнийг урьдаас зөгнөж байсан болохоор энэ бол бурхны зурсан хувь төөрөг байх.
-Хөнгөн атлетикийн холбооны ерөнхийлөгч “Марион Жонс бол спортын түүхэн дэх хамгийн том луйварчин гэдгээр дурсагдах болно” хэмээж байсан удаатай. Тухайн үед олон хүн түүнтэй санал нэгдэж байсан. Тэр үед танд ямар санагдаж байсан бэ? 
-Медалиудаа буцаана гэдэг хэцүү байсан. Гэхдээ хүмүүс намайг буруугаар ойлгоно гэдэг түүнээс ч хэцүү байлаа.
-Олимп удахгүй болох гэж байна. Та сэтгэлээ барьж чадах болов уу? 
-Чадна гэдэгтээ итгэлтэй байна.

Жэйн Фонда: Би жаргалтай, илэн далангүй байж үзсэнгүй

50 гаруй жил шоу бизнесийн ертөнцөд үнэнчээр хүчин зүтгэсэн хүн түүнээс өөр бараг л үгүй. Тэрбээр 15 жилийн турш амарсныхаа дараа гэнэтхэн л Холливудын ертөнцөд эргэн ирж “Мангас ээж”, “Жоржиагийн дүрэм” гэх хоёр ч кинонд тоглож, дасгалын бичлэг бүтээх ажилдаа ч дахин ханцуй шамласан. Тиймээс л түүнийг дуусашгүй эрч хүчтэй хэмээн шүтэн бишрэгчид нь бахдан биширдэг биз. Харин энэ удаад тэрбээр өнгөрсөн амьдралаа дүгнэн, үзэгчидтэйгээ хуваалцахаар Пирс Морганы нэвтрүүлэгт оролцжээ. 

-Секс бэлгэ тэмдгээс “Оскар”-ын шагналтан хүртэлх амжилтын замнал, сонирхолтой хувийн амьдрал, хайр дурлалынхаа түүхийг өгүүлэхээр Жэйн Фонда студид маань ирээд байна. Холливудад ганцхан од байдаг гэвэл би түүнийг л нэрлэнэ. 
Түүний түүх эхнээсээ л бусдын анхаарлыг татсан. Удалгүй улс төрд хүч сорьж, хэдэн сая долларын бизнес эрхэлж, CNN-ийг үндэслэгчтэй амьдралаа холбосон гээд л үргэлжлэх вий. 
Тэр зогсолтгүй ажилласаар “Чухал үе” гэх номоо худалдаанд гаргажээ.  
-Баярлалаа. Тантай уулзсандаа баяртай байна.
-Та ийм гайхалтай амьдралыг туулж өнгөрүүлэхдээ аль үеийг нь амьдралын минь чухал үе байсан гэж дүгнэж байна вэ? 
-Миний бодлоор тэр чухал үе намайг 62 настай байхад л эхэлсэн болов уу. Би тэр үед гурав дахь удаагаа гэрлэлтээ цуцлуулж, ганц бие эмэгтэй болчихоод байлаа. Шударгаар хэлэхэд би өнгөрсөн хугацаанд жаргалтай, нээлттэй, илэн далангүй байж үзсэнгүй. Гэхдээ үүний тулд их хичээсэн.
-Би таны саяхны нэгэн ярилцлагыг уншиж байхад “Би хэдийгээр гайхалтай эрчүүдтэй дотноссон боловч хэнтэй ч жинхэнэ амрагийн харилцаатай байсангүй” гэж хэлсэн байсан. Энэ юу гэсэн үг вэ? 
-Хүмүүс дотно харилцаанд орохоороо өөрсдийн дутагдал, өөг нуухыг хичээдэг. Харин энэ нь харилцааг нь улам эмзэг хэврэг болгочихдог. Би өөрийн мэдэлгүй хумсаа нуусан муур шиг болчихдог хүн.
Эхний удаад би өөрөө нөхрөө сонгосон. Эмэгтэй хүн хосоо өөрөө сонгох хэрэгтэй гэсэн Кэтрин Хэпбурны үзэлтэй санал нэгддэг. Харин би яг л өөр шигээ өөрийгөө 100 хувь илэрхийлдэггүй хүнийг сонгосон байж. Харин энэ байдал намайг жинхэнэ амраг хос болохоос татгалздаг зуршилтай болгочихсон. Гэхдээ энэ нь сексийн хувьд гэсэн үг биш. Сэтгэл, дотоод ертөнцийг хэлж байгаа юм.
-Жинхэнэ харилцаа үүсгэхгүй байсан явдал нь танаас болсон гэж бодож байна уу? 
-Эргэлзээгүй надаас болсон. Би өөрөө нээлттэй байж чадсан билүү гэсэн асуулт ээрэх үе ч гардаг л байв. Харамсалтай нь энэ тухай би их хожим ухаарсан.
-Энэ бүхнээс та өөрийнхөө тухай юуг олж мэдэв? 
-Би их дуу цөөтэй, зоримог, шударга хүн гэдгээ танин мэдсэн. Хамгийн чухал нь би сониуч зангаа огт гээгээгүй. Өдөр бүр л шинэ зүйл сурахыг хүсдэг. Амьдралд илүү шунан дурлаж, залуу, цог золбоотой байгаагийн минь нэг нууц нь энэ ч байж мэднэ.
Та мэдэх байх л даа, би коллежоо төгсөлгүй, хаясан. Харин одоо бол хамгийн шилдэг оюутан болсон. Ном бичиж байгаа минь ч үүнтэй холбоотой. Надад сурахад дөхөм байдаг юм.
-Та улс төрд их идэвхтэй оролцдог. Үүнийг тань ч хүмүүс сайн мэднэ. Өнөөгийн Америкийн улс төрийн байдлын талаар та ямар бодолтой байгаа вэ? 
-Би их айж байна. Дундаж давхаргагүй дараагийн улс болох нь гэдгээс хүн бүр л эмээж байгаа болов уу. Мөнгөтэй, хүчтэй хүмүүс хууль тогтоогчдын дунд шургалан орж байна. Тэд мөрөөдлийн гүрнийг байгуулахаар тэмцэж буй бусад хүмүүсийн зоригийг мохоож байна.
Бид одоо бол яг л тэр зүг рүү чиглээд байна. Гэхдээ бидэнд цаг хугацаа бий. Энэ буруу замаас эргүүлж чадна гэж найдаж байна.
-Барак Обамагийн талаар та ямар бодолтой байна вэ? 
-Түүнийг дахин сонгогдох байх гэж найдаж байна. Миний бодлоор тэр их сайн хүн.
-“Барбарелла” кино дэлгэцнээ гарснаар та секс бэлгэ тэмдэг болж байсан. Энэ киног эргэн үзэхэд юу бодогддог вэ? 
-Би энэ киног тачаангуй биш, дур булаам, эгдүүтэй хэсгүүдтэй л гэж дүгнэдэг. Гэхдээ тухайн үед залуучууд үзээд тэгж бодсон байх нь л дээ. Залуусын сэтгэлийг гижигдсэндээ баяртай байдаг шүү дээ. (инээв) Уг нь эрчүүдийн анхаарлыг татсан хэсэг оруулахаар зохиолд огт тусгаагүй байсан юм. Нөхөр Рожер Вадим маань гэнэтхэн тэр санааг гаргаж билээ. Тухайн үед хэн ч тийм зураг оруулдаггүй байлаа. Тиймээс зураг авахуулж байх үед хөгжилтэй байсан.
-Таныг “Тийм ч тачаангуй кино биш” гэж хэлэхийг сонссон эрчүүдийн урам хугарч байгаа байх даа. 
-Тэд тухайн үед залуу байснаа санаж байгаа байх. Харин одоо харвал тийм ч тачаангуй зурагтай биш гэдгийг анзаарна.
-Секс бэлгэ тэмдэг гэсэн тодотголоос та яагаад татгалзаад байгаа юм бэ? 
-Би одоо 74 настай. Тиймээс ийм тодотгол тохиромжгүй болсон гэж бодож байна.
-Би одоо гэж хэлсэн юм биш шүү. Тухайн үед та секс бэлгэ тэмдэг болсондоо тийм ч дуртай байгаагүй юм шиг. 
-Надад тийм ч их таалагддаг байгаагүй.
-Та сая сая эрчүүдийн шүтээн болсон шүү дээ. 
-Үнэндээ би шүтээн нь байгаагүй юм. “Барбарелла” орлого сайтай байгаагүй. Цөөнхид зориулсан бүтээл болсон.
Тухайн үед эрчүүд намайг дур булаам гэж боддог байсан бол сайхан л хэрэг. Гэхдээ би ямар нэгэн цол гуншин хүртмээргүй байна.
-Таны бодлоор хамгийн тачаангуй хүн хэн бэ? 
-Ава Гарднер. Эрчүүдээс Роберт Рэдфордыг нэрлэнэ.
-Та түүнтэй хамт “Барбарелла 2”-т тоглож болох юм.
-Үгүй шүү. Түүнтэй хамт тоглохгүй. Харин Анжелина Жолитой хамтран ажиллана.
-Тоглосон кинонуудаас чинь сэтгэлд тань хамгийн тод үлдсэн нь аль нь вэ? 
-“Гэртээ харих зам”. Гайхалтай сайхан кино. Энэ киног дэлгэцнээ гарсны дараа олон хүн надад аавтайгаа уулзахаар явсан, харилцаагаа сэргээсэн тухайгаа ярьсан. Харин та алинд нь дуртай вэ?
-“Алтан цөөрөм”.  Та энэ кинонд аавтайгаа хамт тоглосон. Аав охин хоёр нэг кинонд тоглож, түүгээрээ Академийн шагнал хүртсэн тохиолдол их ховор байх. 
Тэр үеийг эргэн санахад та аавтайгаа хэр дотно харилцаатай байсан байна вэ? 
-Би их азтай хүн, Пирс. Надад аавтайгаа хамт кинонд тоглох боломж олдсон юм. Аав минь шагнал авсанаасаа хэдхэн сарын дараа өөд болсон. Түүний бие муу байгааг мэдэж байсан болохоор би энэ киног хийх гэж их хүссэн.
Киногоо одоо үзэхэд ч хэцүү байдаг. Кинон дээрх дүрүүд бидний харилцааг толины тусгал мэт буулгасан шиг санагддаг.
-Тэр ямар хүн байсан бэ? 
-Хүнийхээ хувьд тэр сайн хүн байсан. Олон сайхан зан чанар аавд минь бий. Хайр сэтгэл болон зарим жүжигчидтэй таагүй харилцаатай байсан хэдий ч энэ байдал аавыг минь их зовоож, сэтгэлийг нь чилээдэг байлаа. Би түүний охин гэдгээрээ бахархдаг.
-Би саяхан таны гурав дахь нөхөр Тэд Тюрнертэй ярилцсан. 
-Бид гайхалтай 10 жилийг хамтдаа өнгөрөөсөн. Би түүнтэй 10 жил амьдарсандаа огт харамсдаггүй. Харилцаа маань дуусах ёстой олоод л дууссан. Гэхдээ бид одоо ч дотно харилцаатай байгаа. Би өнөөдөр түүнтэй утсаар ярьж, нэвтрүүлэгт оролцох гэж буйгаа дуулгасан.
-Та амьдралдаа хэдэн удаа жинхэнэ хайртай учирсан бэ? 
-Таван удаа байх. Их тоо шүү.
-Та ярилцлагын эхэнд амьдралдаа жаргалтай байж үзээгүй гэсэн. Таны амьдралын хамгийн гайхалтай үе юу байв? 
-Яг алийг нь гэдгийг би сайн хэлж мэдэхгүй байна. Өнгөрсөн амьдралаа би одоо л дүгнэж эхэлж байна. Мэдээж миний амьдралд гайхалтай олон үйл явдал тохиосон. Аавынхаа “Оскар”-ын шагналыг гардан авч байсан мөч, өөрөө Академийн шагналыг авч байсан үе, 4200 гаруй метр өндөр уулын оргилд гарсан гээд л мартагдашгүй мөч цөөнгүй.
Гэхдээ аль нь хамгийн сайхан гэдгийг дүгнэж чадахгүй нь. Учир нь би өнгөрснөө бодох дургүй. Яг одоо бол би өөрийгөө хэзээ ч жаргалтай байгаагүй, илэн далангүй, нээлттэй байгаагүй гэж дүгнэж байна. Гэхдээ үүнээсээ огт ичихгүй байна.

Майкл Мур: Буу биш, америкчууд өөрсдөө өөрсдийгөө хөнөөж байна

Баримтат киног боксоффист багтааж, олны анхаарлын төвд оруулсан ховорхон найруулагч бол Майкл Мур. Тиймдээ ч түүний бүтээл төдийгүй үзэл бодол, үг яриа нь ч олны анхаарлыг эрхгүй татдаг биз. Энэ удаад тэрбээр Пирс Морганы нэвтрүүлгийн хойморт заларчээ. 

- Ахлах сургуулийн сурагч сургууль дээрээ гал нээж 125 хүний аминд хүрсэн аймшигт явдлаас хойш хэдийнэ 13 жил өнгөрч. Сэтгэлийн тэнхээгүй өсвөр насныхан галт зэвсэг сургууль руугаа чиглүүлдэг байсан бол удалгүй албан газар, сүм хийд, одоо бүр кино  театрт гал нээдэг болж. Энэ хугацаанд чухам юу өөрчлөгдөв? 
(Бичлэг)
Майкл Мур: Энэ бүхний жинхэнэ шалтгаан нь юу вэ? Юуны төлөө бид 250 сая бууг гэртээ хадгалдаг юм бэ? Бид юунаас  айна вэ?
-Тэр яг арван жилийн өмнө “Оскар”-ын шагнал хүртсэн “Колумбинд зориулсан боулинг” киногоо үзэгчдэд толилуулж байсан. Түүнээс хойш олон нийтийн газар гал нээсэн явдлын талаар академийн шагналт найруулагч ярилцлага өгч байгаагүй. Тэрбээр энэ удаад зарчмаасаа хазайж “Америкчууд ба буу” гэсэн сэдвээр ярилцахаар студид маань ирээд байна. Саяхан Колорадод театрт кино үзэж байсан хүмүүс рүү гал нээсэн явдал гарлаа. Та энэ талаар юу хэлэх вэ? 
-Шулуухан хэлэхэд би үнэхээр энэ явдлыг жигшиж байна. Таны хэлснээр би “Колумбинд зориулсан боулинг”-ийг дэлгэцнээ гарснаас хойш олон нийтийн мэдээллийн хэрэгслээр энэ талаар ярихаас зайлсхийдэг байсан.  Би их мэдэгч биш шүү дээ. Би шинжээч ч биш. Би энэ маргаанд оролцмооргүй байсан.
Миний бодлоор хоёр намын дэвшүүлж буй асуудлын аль алинд зөв зүйл бий. Ялангуяа консервативчуудын буу хүмүүсийг алж байгаа юм биш гэдэгтэй би санал нэг байна. Буу биш америкчууд өөрсдөө өөрсдийгөө хөнөөж байна. Хөгжингүй орнуудад гарч буй хүний аминд хүрсэн хэргүүдийн 80 хувь нь бууны суманд өртсөнөөс болж нас барсан байдаг.
Нөгөө талаас нь харвал либералчууд бууны тухай хуулийг чангатгаснаар олон арван асуудлыг шийднэ гэсэн байсан. Би харин үүнтэй санал нийлэхгүй байна. Мэдээж өнгөн дээрээ байдал өөрчлөгдөх байх л даа. Мэдээж бууны тоо багасвал тэр хэрээр хүний амины хэрэг ч багасна. Гэхдээ энэ нь асуудал шийдэгдчихлээ гэсэн үг биш. Учир нь бид их өвөрмөц соёл иргэншил дунд амьдарч байна. Бид британичууд, японууд, канадууд өөр хэн байдаг юм бусад үндэстнээс илүү ч зүйлгүй, дутуу ч юмгүй адилхан л хүмүүс. Гэтэл Японд жилд хамгийн ихдээ долоон хүн амины хэрэг гардаг. Канадад энэ тоо 200, Их Британид 40 орчим.
Канадын хүүхдүүд Детройт хотоос ердөө л нэг голын цаана л өсөж өндийж байна. Тэд манай хүүхдүүдтэй адил хүчирхийлэлтэй кино үзэж, хүчирхийлэлтэй тоглоом тоглож байгаа. Гэсэн атал тэнд жилд ихэвчлэн нэг л хүн амины хэрэг гардаг.
-Сонирхолтой л юм. Судалгаанаас харахад 2008 онд Америкт буугаар үйлдсэн аллага 12000 гарсан бол, Японд ердөө 11 гарсан. “Япончууд буу барьж, сэлэм далайхыг хориглоно” гэсэн үг хүртэл байдаг шүү дээ. 
-Энэ бол Дэлхийн II дайнтай холбоотой егөө үг юм л даа. Бид япончуудыг зэвсэггүй байгаасай гэж хүссэндээ тэгж хошигнодог байсан хэрэг.
Харин одоо болоод байгаа зүйл бол огт өөр юм. Бид бусад үндэстнүүдийн шүүмжлэлийг сонсох хэрэгтэй. Зэрлэг Өрнөдийн харгис түүх бидэнд бий. Гэхдээ тийм түүх ганцхан бидэнд байгаа юм биш. Япончуудад харгис хэрцгий байсан үе бий. Германчуудад нацистын аймшигт түүх бий. Гэхдээ тэд өнөөдөр бие биенээ хөнөөхгүй л байна шүү дээ. Нэг нь нөгөө рүүгээ буу шагайхгүй байна.
Учир нь юу вэ? Энэ талаар л би мэтгэлцээн өрнүүлмээр байна.
Бас нэг жишээ дурдахад 1996 онд Австралид олон нийт рүү гал нээсэн явдал ийм хэрэг болж байсан. Олонх оронд ийм эмгэнэлт явдал гарсан байдаг. Норвегид өнгөрөгч зун гарч байсан. Шотландад мөн л ийм хэрэг гарсан.
-Тийм ээ. 
-Гэхдээ олон жилийн өмнө. Галзуу солиотой хүмүүс хаа сайгүй байдаг болохоор дэлхийн олон оронд ийм эмгэнэлт хэрэг гардаг. Харин бусад орнуудад энэ явдал олон дахин давтагддаггүйгээрээ биднээс хувь илүү юм.
-Бидэнд 250 сая буу үнэхээр тийм их хэрэгтэй юм гэж үү? Миний үзэж буйгаар… 
-Бид юунаас айгаад байна вэ?
-Колорадод гэхэд л кино театрт гарсан явдлын дараа буу эзэмшдэг хүний тоо 41 хувиар өссөн байна. Тэгэхээр америкчуудын бууны тоо цаашид улам л өснө гэсэн үг байх нь. 
-Гэмт этгээдийг хорт хий, эсвэл ямар нэг цохих зүйл, эсвэл унагаж ямар ч аргаар өөрийгөө хамгаалж болно шүү дээ. Бодит байдалтай нүүр тулвал үнэндээ энэ бол буу эзэмших жинхэнэ шалтгаан, бэрхшээл биш. Буу эзэмшсэнээр бид асуудлыг шийдэж чадахгүй. Хэргийн гол учир нь оюуны хоосрол орсон хүмүүс энэ оронд цөөнгүй байгаад оршино. Энэ чинь XXI зуун. Бид НТӨ V зуунд амьдраагүй. Бид бэрхшээлд өвдөг сөхөрсөн хүмүүст туслах учиртай юм.

Тони Блэйр: Лондоны олимпын нээлтийг Бээжингийнхтэй өрсөлдүүлэхийг хүсээгүй

Дэлхий нийтээр Лондон хотын зүг чих тавьсан эдгээр өдрүүдэд Пирс Морган ч нэвтрүүлгийнхээ сэдвийг 30 дахь зуны Олимпоор сонгосон байна. Тэрбээр Лондон хотноо айлчилж, Британийн ерөнхий сайд асан Тони Блэйртэй уулзаж ярилцлжээ. 


-Пирс Морган Лондон хотоос үзэгчидтэйгээ мэндчилж байна. Олимпын үеэр тамирчид болон үзэгчдийн аюулгүй байдлыг хэрхэн хангаж байгаа болон наадам, түүнтэй холбоотой эдийн засгийн байдлын талаар хэн хамгийн бодитой мэдээлэл бидэнд өгч чадах вэ. Лондонд зуны Олимп зохион байгуулахын төлөө багагүй хүчин чармайлт гаргасан ерөнхий сайд асан Тони Блэйртэй бид уулзаад байна. 
Олимпын наадмын талаарх яриагаар ярилцлагаа эхлүүлье. Олон жилийн дараа уг наадмыг Лондон хотоо дахин зохион байгуулах эрх авахад таны гүйцэтгэсэн хувь нэмэр их. Эрх авах нь Британид ямар ач холбогдолтой байсан юм бэ? Эдийн засгийн талаас нь та бидэнд тайлбарлаж өгөөч. 
-Хүн бусдын анхаарлын төвд ороход ямар давуу тал үүсдэг вэ? Яг л тэр зарчмаар Лондон төдийгүй Британид дэлхийн өмнө өөрийн нүүр царай, өнөөгийн төрх, чадвараа харуулах боломжийг олгож буй давуу талтай. Түүнийг дагаад манай улсыг чиглэсэн хөрөнгө оруулалт нэмэгдэнэ. Олимпын паркийг Лондоны хамгийн муу хэсэг болох зүүн хэсэгт байгуулснаар одоо хотын тэр хэсгийг сэргээн босгож байна.
Өмнөх зуны Олимпыг зохион байгуулснаас хойш Бээжинг зорих жуулчдын тоо эрч нэмэгдсэн. Өнөөдөр ч энэ тоо өссөөр л байна.
Зарим зүйлсийг хийхэд амаргүй ч, зөв хийж чадвал улс орны хөгжлийг хурдасгадаг. Миний бодлоор олимп зохион байгуулах эрх авна гэдэг гайхалтай үйл явдал гэдгийг хүн бүр хүлээн зөвшөөрч, ажилдаа сэтгэл зүрхээ зориулдагт л нол нууц нь байгаа болов уу.
-Олимп зохион байгуулах эрх авсанаа мэдээд хэрхэн Бээжингийн Олимпоос илүү нээлтийн ажиллаа хийх вэ гэсэн бодол төрсөн үү? 
-Яг түүнийг бодож зогссон доо. (инээв) Бээжингийн наадмын нээлт тун сонирхолтой болсон. Бид ч нээлтийг зөв зохион байгуулсан гэж бодож байна. Бээжингийн олимпын дараа би зохион байгуулагчидтай уулзаж, энэ талаар ярилцсан л даа. Тэд бүгд л “Бээжинд наадмын нээлтийг үүнээс өөр аргаар сонирхолтой хийх боломжгүй юм. Харин бид энэ нээлттэй өрсөлдөх биш, өөрсдийнхөөр хийе” гэж хэлцгээж байсан. Хэдийгээр би өөрийн биеэр наадмын нээлтийг үзэж чадаагүй ч, үзсэн хүмүүс сүр жавхлантай нээлт болсон гэж дүгнэж байна билээ. Тэгэхээр…
-Нэгэн бичлэг үзсэний дараа ярилцлагаа үргэлжлүүлье. 
(Бичлэг)
Жорж Буш: Би найман жил орчмын өмнө Тони Блэйртэй танилцаж байлаа. Тэр хоёронтоо сонгогдоод Британийн ерөнхий сайдаар ажиллаж байсан бол би тэр үед Ерөнхийлөгчийг албыг хүлээн аваад удаагүй байлаа. Бидний анхны уулзалтын дараа сэтгүүлч “Та хоёрт ижил төстэй зүйл байна уу?” гэсэн асуултад би хошигнон “Бид хоёул “Colgate” шүдний оо хэрэглэдэг юм билээ” гэж хариулж байсан юм. (инээв)
Үнэндээ Тони Блэйртэй уулзахад надад их элгэсэг дотно хүн шиг санагдсан. Би уулзалтын дараа биднийг нэг зүйл холбож байгааг би мэдэрч байна. Бид цаашид дотно нөхөд болох байх гэж хэлж байсан.
-Америкийн улс төрийн талаар ярилцъя л даа. Одоогийн нөхцөл байдлыг нь хөндлөнгөөс танаас илүү дүгнэн хэлэх хүн үгүй болов уу. Америк, Британийн харилцаа ямархуу байгаа вэ? 
-Миний бодлоор үнэхээр найрсаг, нөхөрсөг харилцаатай байна. Энэ хоёр гүрнийг түүх, зорилго нь нэгтгэж байна. Тиймээс тун бат бөх, найрсаг харилцаатай байсаар байгаа. Цаашид ч энэ хэвээр байна гэдэгт итгэлтэй байна. Хүмүүс надаас “Та эхлээд Билл Клинтонтой нөхөрсөг харилцаатай байсан. Харин дараа нь Жорж Бушт ч нөхөрсөг хандаж байна” хэмээн гайхан асуух нь олонтаа тохиолдож байсан. Тэр бүрт нь би “Тэд өөр өөрийн онцлогтой хүмүүс. Гол нь бид Британийн ерөнхий сайд Америкийн Ерөнхийлөгчтэй харилцаж байна гэсэн үүднээс ханддаг” гэж хариулдаг байлаа.
-Тун удахгүй Ерөнхийлөгчийн сонгууль болно. Нэр дэвшигчдийн өрсөлдөөн нэлээн ширүүн байх болов уу гэж олон хүн таамаглаж буй. Та энэ талаар хэр их мэдээлэлтэй байна вэ? 
-Америкийн сонгууль бол америкчуудад л зориулсан үйл ажиллагаа шүү дээ. Бидний сонголтыг америкчууд шийдэхгүй, та нарынхыг бид нар шийдэхгүй. Хэн ялахаас үл хамааран хоёр улсын харилцаа хэвээр үргэлжлэх болно. Миний хувьд Ерөнхийлөгч Обаматай илүү дотно харилцаатай. Бид хамтран ажиллаж байсны хувьд би түүнийг хүндэтгэдэг. Хамтран ажиллахад ч таатай байдаг.
-Та түүнийг Ерөнхийлөгч болсноор ямар томоохон өөрчлөлт хийсэн гэж дүгнэдэг вэ? 
-Хариулахад амархан асуулт байна. Тэр дэлхийн санхүүгийн хямрал нүүрлээд байх үед ажлаа хүлээн авсан. Харин хүмүүсийн ойлгохгүй байгаа зүйл бол улс төрчдийн өмнө хэзээ ч хийж байгаагүй эдийн засгийн өөрчлөлтийг тэр хийсэн.
Би энд тодорхой хугацааны дараа дахин давтагддаг эдийн засгийн хямралын талаар яриагүй. Тийм хямралын асуудал улс төрчдийн оролцоогүйгээр аяндаа шийдэгдчихдэг. Харин энэ удаад 1930-аад оны их хямралтай адил зүйл болж, хүнд байдалд орсныг тэр шийдэж чадсан. Энэ бол их том өөрчлөлт.
-Америк “найтааснаас” болоод Европ “ханиад хүрчихлээ” гэж үзэх хүн цөөнгүй байна. Энэ ч бас тус тусдаа асуудал гэсэн үг үү? 
-Тийм ээ.
-Европын өнөөгийн нөхцөл байдалд хэр аюултай төвшинд байна вэ? 
-Тун аюултай. Европын холбооны үүсгэсэн томоохон хямралтай европчууд нүүр тулаад байна. Их эрсдэлтэй шийдвэр гаргахыг өнөөгийн нөхцөл байдал биднээс шаардаж байна. Хэрэв бид фунт стерлингээ хадгалж үлдэхийг хүсвэл нарийн төлөвлөгөө боловсруулах хэрэгтэй.
-Энэ байдлаас гарах гарц бий юү? 
-Байгаа. Зохион байгуулалтыг өөрчлөх ёстой гэж хүмүүс үзэж байж болох ч, бид мөнгөн дэвсгэртээ хэвээр авч үлдэхээр төлөвлөн ажиллаж буй.
-59 настай гэхэд та сайхан галбиртай харагдаж байна. 
-Би их хичээж байгаа. Спортоор шаргуу хичээллэдэг болсон.
-Өдөр бүр үү? 
-Өдөр бүр биш ээ. Гэхдээ долоо хоногт 4-5 удаа хичээллэдэг.
-“Beyond Sport” гэх байгууллагын ажилд ч бас идэвхтэй оролцож байгаа гэсэн. 
-“Beyond Sport” бол иргэдэд спортыг сурталчилж таниулах зорилготой олон улсын байгууллага.
Би бас өөрийн нэрэмжит сангийн үйл ажиллагааг ч энэ зүгт чиглүүлж буй. Африкийн жирийн иргэдийг спортоор хичээллүүлж, дасгалжуулагчаар хангах гэх мэт ажлуудыг хийж байна. Удахгүй теннисний тэмцээнэ зохион байгуулах гэж байна. Одоогоор арав гаруй мянган хүүхэд уг тэмцээнд оролцохоор бүртгүүлээд байгаа.
-Олон хүн таныг дахин улс төрийн өндөр албан тушаалд хүч сорино гэж таамаглаж байгаа. Харин та гол дүрд дахин тоглоход бэлэн үү? 
-Би энэ талаар юу ч төлөвлөөгүй байгаа гэдгээ олон удаа хэлсэн шүү дээ.
-Хэрэв иргэд таныг чухал албан тушаалд суулгахыг хүсвэл та ямар хариу өгөх вэ? 
-Мэдээж би зөвшөөрнө. Гэхдээ тэд тэгэхгүй.
-Тэгвэл юу таныг улс төрд эргүүлэн авчрах вэ? 
-Түүнийг харж л байя. Үнэндээ би энэ тал дээр тун их эргэлзэж байгаа. Иргэд маань хэдийнэ ажлаа сайн хийж чаддаг мэдлэг, чадвартай хүнийг тохоон томилчихоод байна. Тэгээд ч би олон жилийн турш нийгмийн ажилд оролцож байна.
Улс төр, дорно дахины талаар хэлэх зүйл надад олон байна. Хүмүүс сонсохыг хүсвэл тэр ч биз. Хүсэхгүй байсан ч хамаагүй. Гэхдээ би ажил хайж анкет бөглөж байгаа хүн шиг улс төрд дахин хутгалдахыг хүсэж, итгэж хүлээж байгаа юм биш.